Ongeval te Heerenveen in 1944

Op 29 december 2014 heeft de heer Sevensma de oplossing van dit vraagstuk doorgegeven.

De heer Sevensma vertelde :

Als kleine jongen heb ik staan kijken bij een tramongeval toen de schade werd opgeruimd. Foto's zijn hiervan niet bekend, maar ik zou nog graag eens in het bezit komen van een dergelijke foto (of foto's).

167.368

Het moet in juli of augustus 1944 hebben plaatsgevonden, dus vlak voor de spoorwegstaking en in het laatste oorlogsjaar. Toen reed een lange boottram uit Lemmer, getrokken door twee Henschel-locomotieven op de geopende draaibrug af van de Heerensloot in Heerenveen. De voorste loc viel in het water, de tweede reed half op zijn onfortuinlijke voorganger, maar bleef met de achterwielen in de rails, evenals de rest van de tram. Deze kon dus eenvoudig weer worden teruggesleept naar het station. De plaats van het ongeval was bij de trambrug over de Heerensloot. 118.075 Bijgaande foto maakt dat nog iets duidelijker. Toevallig bevindt de locomotief zich precies op de plaats waar destijds de loc in het water lag. De boottram kwam van het station te Heerenveen en had waarschijnlijk, zoals toen gebruikelijk, Groningen als eindbestemming. Niemand raakte gewond.

Ik heb niets gemist van de takelwerkzaamheden. Overigens hadden daarbij wèl gewonden kunnen vallen. Eén van de poten van de takelstelling was n.l. op de kademuur van de Heerenwal geplaatst, maar tijdens het takelen schoot deze paal, onder het zware gewicht van de locomotief, uit de stenen en kwam recht op het publiek af. En daar stond ik tussen ! Als een geluk bij een ongeluk zaten er in het wegdek veel gaten en op zijn route naar ons schoot de paal gelukkig in een dergelijk gat, zodat de hele stelling overeind bleef, zij het wat scheef. Ik zie de loc nog nadeinen in de stroppen door de schok. Nadat de trambrug was gesloten, kon de locomotief keurig in de rails worden gezet. ansicht

Het zou leuk zijn als deze jeugdherinnering nog eens werd geïllustreerd met een foto. Maar het was oorlogstijd en nauwelijks of geen fotomateriaal beschikbaar. Dus het is de vraag of iemand toen toch een kiekje heeft kunnen maken. En daar zou internet misschien bij kunnen helpen. Dat moet dan al uit particulier bezit zijn, want voor zover ik weet heeft de plaatselijke pers (dat was toen de Hepkema's krant) daar geen foto aan gewijd.

De volgende reactie werd ontvangen op bovenstaand ooggetuige verslag :

Het door U vermelde ongeluk te Heerenveen was ons ook uit andere verhalen bekend. O.a. van de Heer J.J. van der Ley, zijn vader had vroeger een advocaten practijk dicht bij de plaats van het ongeval.
Zijn verhaal komt grotendeels overeen met wat U vertelt maar hij geeft op een paar punten nog enige aanvullingen en hij zegt dat het ongeval eind juli of augustus 1944 plaats vond.
167.367 De aanvullingen betreffen het volgende: De verongelukte tram was een boottram afkomstig uit de Lemmer. De machinist van de voorste loc. zag dat de brug open stond, remmen hielp niet meer daarvoor was de remweg al te kort en hij sprong dus van de machine. De brug had volgens instructie gesloten moeten zijn, dit word geregeld vanaf het NTM station te Heerenveen, maar kennelijk was daar iets fout gelopen. De koppeling tussen de eerste en tweeds loc. brak. De eerste dook het water in en de tweeds schoof er met het voorste stuk boven op, maar de achterste wielen bleven op de rails en ook de koppeling tussen deze locomotief en het daarop volgende rijtuig bleef in tact.
Deze tweede loc. zou na ondersteuning, door een andere machine weer in het rechte spoor zijn getrokken en met de rijtuigen naar het emplacement terug gebracht.

Van het ongeval te Heerenveen zijn nooit foto's of krantenberichten gevonden, wat misschien toch niet zo vreemd is gezien de moeilijke tijden in de oorlog en ook nog daarna.

foto Onlangs (augustus 2002) dook in het Museum Willem van Haren in Heerenveen uit de verzameling van wijlen dr. Brouwer uit Heerenveen een foto van dit ongeluk op. De foto is helaas van zeer slechte kwaliteit, maar onmiskenbaar ligt daar de locomotief in de Heerensloot. Volgens de aantekening van dr. Brouwer is de foto gemaakt met behulp van fotopapier. Als toelichting staat bij de foto: Sabotage.

Het is het onmiskenbaar een grote Henschel die voorover in de vaart is beland. De fotograaf stond op de trambrug, waarvan een deel van de rails (linksonder) nog is te zien. Deze was dus geopend en stond dwars op de rijrichting van de tram. Op de achtergrond rechts het huis naast dat van de KNO-arts De Graaf, dat op veel oude foto's staat afgebeeld. Aan de rechterzijde van de locomotief is nog duidelijk te zien dat de tweede loc, waarmee deze in voorspan reed, daar tegenop is gereden, gelet op de ingedeukte achterzijde. Die situatie heb ik nog in mijn herinnering. Tijdens het maken van de foto is deze loc echter al achteruitgesleept richting NTM-station. Evenals, in een eerder stadium, de tramrijtuigen.

Tekst met toestemming geplubliceerd : © Y.W. Sevensma

Op 29 december 2014 heeft de heer Sevensma de oplossing van dit vraagstuk doorgegeven.

Op de site www.delpher.nl, staat onder “oude kranten” een artikeltje uit de Heerenveense Koerier van 3 augustus 1945 dat melding maakt van dit ongeval. Naar nu blijkt was het niet augustus 1944, maar 1945.
Alles wees er op dat het in de oorlog had plaatsgevonden vanwege de aantekening die dokter Brouwer op de achterkant van zijn foto had geplaatst: sabotage. Ook de lange boottrams naar Groningen leken op die oorlogstijd te duiden. Men is daar kennelijk vlak na de bevrijding nog even mee doorgegaan.

krantartikel

Meer over ongevallen